Hoe dient men het oordeel “hidayet is afkomstig van Allah” te begrijpen?
Aangezien goed en kwaad door Allah geschapen zijn, is het niemand anders dan Hij die de mensen met hidayet vereert of in afdwaling verzinkt. Mensen kunnen alleen als oorzaken dienen in het verlenen van hidayet of in het verzinken in afdwaling.
Degenen die deze waarheid verkeerd begrijpen, zeggen dat het niet de schuld van de mens is indien hij in afdwaling belandt. Bovendien beweren ze dat men niet aansprakelijk is om de waarheden van de iman en de Islam aan anderen te onderwijzen teneinde hen naar het rechte pad te leiden, omdat het alleen door Allah gerealiseerd kan worden.
Allereerst dienen we te weten dat Allah hidayet kan schenken aan degene wie Hij wilt. Hij is de enige Die de mensen tot gelukzaligheid leidt en in de verwarring laat belanden. Echter, de reden waarom Hij iemand in het moeras van afdwaling heeft verzonken is omdat diegene zijn eigen wil heeft misbruikt. Dat wil zeggen dat Allah hem niet zou verzinken, tenzij hij zich op het pad van afdwaling zou richten. Hetzelfde geldt ook voor het verlenen van hidayet.
Bijvoorbeeld, iemand die in zijn levensonderhoud wilt voorzien doet zijn best en verwacht pas daarna het resultaat van Allah, omdat Hij el-Rezzak is. Hij kan dus niet zeggen dat hij het resultaat zeker zal krijgen, omdat hij zijn verantwoordelijkheid ten aanzien van het krijgen van levensonderhoud op een volmaakte wijze heeft vervuld. Evenzo is het niet zeker dat een ongelovige hidayet zal krijgen nadat iemand aan hem de waarheden van de iman en de Islam op een voortreffelijke wijze heeft overgebracht, omdat Allah de enige is Die de mensen tot het rechte pad leidt.
“Allah schenkt hidayet aan degene wie Hij wilt” betekent dat Hij hidayet schenkt aan degene die de voorwaarden van hidayet vervult en dit geschiedt indien Hij het wilt. Het betekent niet dat men niets dient te doen en hidayet wordt zomaar geschonken. Deze manier van denken lijkt op een resultaat verwachten zonder de zaden in het akker te zaaien.