Hoe raken mensen misleid in geloofszaken?

Vraag:

Hoe raken mensen misleid in geloofszaken?

Antwoord:

Sinds de eerste mens, Adam (as), heeft de mensheid twee tegengestelde wegen bewandeld. Dit zal zo doorgaan tot aan de Dag des Oordeels. Eén van deze wegen is de weg van geloof en leiding; de andere is de weg van ongeloof en dwaling.

Wanneer men met rechtvaardigheid en geweten kijkt, wordt het duidelijk dat alle schoonheid, goedheid, perfectie, vrede en geluk zich bevinden op de weg van het geloof; terwijl lelijkheid, kwaad, vernietiging en onrecht zich op de weg van ongeloof bevinden.

Deze tegenstelling in de buitenwereld speelt zich ook af in de innerlijke wereld van de mens, en komt tot uiting in conflicten tussen gevoelens en emoties. Het hart, het verstand en het geweten leiden de mens naar de weg van het geloof; terwijl de ziel, begeerte, lust en verbeelding hem naar de weg van ongeloof duwen. De innerlijke wereld van de mens is altijd een toneel van deze botsingen. Degene die de overhand krijgt, bepaalt de kant van de mens en de weg die hij bewandelt.

In dit verband zullen we stilstaan bij de belangrijkste oorzaken die een mens naar ongeloof drijven en hem doen afdwalen in dwaling.

1. Onwetendheid

In het verleden en heden is onwetendheid een van de belangrijkste oorzaken geweest waardoor mensen tot ongeloof vervallen. Zelfs een mens die zich bezighoudt met ruimteonderzoek, kan – als hij niet in Allah gelooft – als voornaamste reden voor zijn ongeloof onwetendheid aanvoeren.

De onwetendheid in deze context verwijst naar het gebrek aan kritisch denken over het waarom en de reden achter het bestaan van dingen. Het gaat om oppervlakkig en simplistisch denken.

Een andere oorzaak van onwetendheid is blind fanatisme en imitatie. Toen de profeten uit het verleden hun volk uitnodigden tot geloof en de eenheid van Allah (tewhidDe eenheid van Allah.), vormden blind fanatisme en de blinde trouw aan de dwalende overtuigingen van hun voorouders de grootste obstakels. De profeten voerden een felle strijd tegen deze obstakels. De Koran legt hier nadruk op en benadrukt de fout van deze houding.

Aan Amr Bin As werd op een dag gevraagd:
"Je bent een verstandig man. Wat heeft ervoor gezorgd dat je zo lang wachtte om de islam te accepteren?"

Het antwoord van Amr Bin As is niet alleen diepgaand maar werpt ook licht op ons onderwerp:
"Wij leefden samen met een oudere en ervaren generatie die de leiding had over ons. Zij volgden een pad dat tussen bergen doorliep. Totdat we daar aankwamen, volgden we hen blindelings. Zij ontkenden de profeet (vrede zij met hem), en samen met hen ontkenden wij ook. We dachten niet na over wat we deden. We imiteerden hen alleen. Toen zij overleden, kwam de verantwoordelijkheid bij ons te liggen. We werden gedwongen zelf na te denken en beslissingen te nemen. Toen we de zaak van de profeet (vrede zij met hem) persoonlijk onderzochten en zijn waarheid begrepen, ontstond er liefde voor de islam in ons hart..."

2. Hoogmoed en Trots

De tweede factor die mensen ervan weerhoudt om het pad van geloof te betreden, is hoogmoed. Het was deze emotie die ervoor zorgde dat satan van de waarheid afdwaalde en uit de genade werd verstoten.

Hoogmoed is het gevoel van zichzelf verheffen en zich superieur achten. De oorspronkelijke plaats van dit gevoel zou moeten zijn in het belang van Allah: een superieure houding aannemen tegenover ongelovigen en tegenstanders van het geloof, en de eer van het geloof beschermen zonder voor iemand te buigen. Maar door gebrek aan bedachtzaamheid en achteloosheid leidt dit gevoel mensen vaak van het rechte pad af, waardoor ze rebelleren tegen Allah en Zijn boodschapper (vrede zij met hem).

Zo dreef de hoogmoed van Nimrod en Farao hen ertoe zichzelf boven Allah te verheffen, terwijl de trots van Abu Jahl hem ertoe bracht zichzelf superieur te achten aan de profeet (vrede zij met hem).

3. Emotionele Misleiding en Afwijkingen (Inhiraf)

Een belangrijke reden waarom mensen tot ongeloof vervallen, is de misleiding van emoties, ook wel inhiraf genoemd. Dit is vergelijkbaar met het optische fenomeen waarbij een voorwerp in water gebroken lijkt, waardoor men een verkeerde indruk krijgt, daarop een oordeel baseert en verder redeneert zonder dit oordeel te herzien.

Bediüzzaman Said Nursi beschrijft dit fenomeen als volgt:
"De mens is van nature eervol geschapen en zoekt de waarheid. Soms krijgt hij het valse in handen, denkt dat het de waarheid is en koestert het als iets waardevols. Terwijl hij op zoek is naar de realiteit, belandt hij per ongeluk in dwaling en beschouwt dit als de waarheid."

De oorzaken van inhiraf die mensen naar ongeloof leiden, zijn talrijk. Hier volgen enkele belangrijke:

a) Overmatige focus op materiële zaken

Door zich constant bezig te houden met materiële zaken, raakt een persoon verwijderd van het spirituele. Dit maakt hem ongevoelig en onbegrijpend voor de waarheden van het geloof.

b) Allah vergelijken met Zijn schepping

Een veelvoorkomende fout is Allah te vergelijken met Zijn schepselen. Allah is de Schepper van het universum, en alles is door Hem geschapen. Zoals een vakman niet op zijn creatie lijkt, lijkt de Schepper van het universum niet op Zijn schepping.

c) Het niet begrijpen van de diepte van geloofskwesties

Sommige mensen beseffen niet dat het menselijke verstand de volle essentie van bepaalde geloofszaken niet kan bevatten. Iets erkennen als bestaand is iets anders dan het volledig begrijpen. In de natuur zijn er talloze dingen waarvan we de aanwezigheid kennen, maar waarvan we de aard niet volledig begrijpen. Het feit dat we de aard van iets niet kennen, is geen reden om het bestaan ervan te ontkennen. Evenzo geldt dit voor Allah, engelen, het paradijs en de hel.

d) De Overweldigende meerderheid van ongelovigen

Het grote aantal ongelovigen en hun gezamenlijke ontkenning van bepaalde geloofszaken kan een oorzaak zijn van dwaling. Echter, waarde en belangrijkheid worden niet bepaald door aantallen. Dieren zijn bijvoorbeeld in de meerderheid, maar de mens heerst over hen allen.

e) Het niet raadplegen van spirituele deskundigen

Het niet zoeken naar hulp bij spirituele deskundigen is een andere belangrijke oorzaak. Bij discussies over complexe kwesties in een bepaald vakgebied hebben degenen die geen expertise in dat vakgebied hebben geen geldige mening, ongeacht hun expertise in andere disciplines. Bijvoorbeeld, een groot ingenieur heeft minder te zeggen over medische diagnoses en behandelingen dan een geneeskundestudent.

Hetzelfde geldt voor spirituele kwesties. Personen die alleen gericht zijn op materiële zaken en daardoor een beperkt begrip van het spirituele hebben, kunnen geen geldige argumenten aandragen tegen geloofszaken. Daarentegen zijn spirituele kwesties het domein van experts zoals de profeten (vrede zij met hen) – met name de profeet Mohammed (vzmh) – en de duizenden grote geleerden die door de eeuwen heen zijn opgeleid. Hun woorden hebben gezag in deze zaken.

4. Verstrikt raken in zonden

Elke zonde die een persoon begaat, veroorzaakt wonden in zijn hart en ziel, en begint het licht van zijn geloof te verduisteren. Hoe meer een persoon volhardt in zonden, hoe meer zijn hart zwart en verhard raakt, tot het punt waarop het volledig het licht van het geloof verliest. In dit opzicht bevat elke zonde een pad dat uiteindelijk naar ongeloof kan leiden.

Als de vlekken van de begane zonden niet snel worden gewist door berouw (tawbah), kunnen ze het hart volledig bedekken en de persoon uiteindelijk naar ongeloof leiden.