Gebed (salāt)
| Leestijd: 5 minuten | 3

Kunnen we de Sunnah gebeden vervangen door de Fard (Qada) gebeden

KUNNEN WE DE SUNNAH GEBEDEN VERVANGEN DOOR GEMISTE FARD (QADA) GEBEDEN?

Sommige kringen of geleerden zeggen dat iemand die een openstaande gebedsschuld (qada) heeft, geen sunnah-gebeden mag verrichten en in plaats daarvan qada-gebeden moet bidden. Anderen beweren dat iemand met openstaande gebeden nog steeds sunnah-gebeden kan verrichten. Welke van deze beweringen moeten we geloven?

Voor zover wij konden achterhalen, is er geen duidelijke nas (bewijs uit de Koran of Hadith) over deze kwestie. Het is een zaak van ijtihad (juridische interpretatie) en heeft de aandacht van moejtahids (islamitische geleerden) getrokken. Zij hebben hierover twee verschillende standpunten ingenomen:

"Als iemand zonder geldige reden een gebed mist, is het niet toegestaan dat deze persoon een vrijwillig gebed bidt voordat hij zijn gemiste gebed heeft ingehaald. Want qada is een verplichting die onmiddellijk moet worden nagekomen. Als men tijd besteedt aan vrijwillige gebeden, wordt de urgentie van qada verminderd. Iemand met een openstaande gebedsschuld moet al zijn tijd besteden aan het inhalen van gemiste gebeden. Uitzonderingen hierop zijn de noodzakelijke dagelijkse activiteiten om in leven te blijven. Als de reden voor het missen van het gebed een geldig excuus was, dan mag de persoon vrijwillige gebeden verrichten, inclusief de reguliere sunnah-gebeden en andere nawafil. Want volgens ons is het vastgesteld dat vrijwillige gebeden die overdag en 's nachts worden verricht, ook als qada kunnen worden ingehaald." (Ibn Hajar al-Haytami, al-Fatawa I/189)

"Als iemand een gebed zonder geldig excuus mist en hij tijdens het inhalen van dat gebed eerst de bijbehorende sunnah-gebeden verricht en dus niet onmiddellijk de qada van het verplichte gebed uitvoert, begaat hij dan een zonde? Antwoord: Nee. Sterker nog, dit is niet alleen toegestaan, maar zelfs aanbevolen." (al-Ramli, Fatawa I/217)

Dit zijn de verklaringen binnen de Shafi'i-madhhab en zoals te zien is, zijn ze gebaseerd op ijtihad. Dus degenen die de Shafi'i-madhhab volgen, moeten zich eraan houden en het respecteren. Om dit standpunt beter te begrijpen, wil ik op enkele punten wijzen:

1. Uit deze uitspraken blijkt dat er een verschil is tussen een gebed dat zonder geldig excuus is gemist en een gebed dat met een geldig excuus is gemist. Als een gebed zonder geldig excuus is gemist, mag geen enkel vrijwillig gebed worden verricht voordat het is ingehaald. Als het echter met een geldig excuus is gemist, kunnen zelfs de sunnah-gebeden van dat gemiste gebed worden ingehaald voordat de fard (verplichte) qada wordt verricht. In dat geval, als een gemist sunnah-gebed voor de fard kan worden ingehaald, waarom zou een regulier sunnah-gebed dan niet kunnen worden verricht?

2. Als men zou zeggen dat iemand met qada-gebeden geen enkel sunnah-gebed mag verrichten, zouden ook de sunnah-daden die samen met de verplichte gebeden worden uitgevoerd, zoals het optillen van de handen bij de takbir, het reciteren van "Subhaneke", het verlengen van de recitatie, en de tasbihat in de ruku en sajdah, moeten worden achterwege gelaten. Maar niemand heeft zoiets beweerd.

De standpunten van de Hanbali- en Maliki-madhhab liggen dicht bij die van de Shafi'i-madhhab (zie Mardawi, al-Insaf I/443; Jazari, Kitab al-Fiqh I/491-92), en dezelfde vragen kunnen ook bij hen worden gesteld. Aangezien dit ook kwesties van ijtihad zijn, verdienen ze respect in de mate waarin ijtihad dit vereist.

Wat betreft de Hanafi-madhhab: hoewel er in de vroege bronnen weinig duidelijkheid is, wordt in Fatawa al-Hindiyya het volgende standpunt genoemd, gebaseerd op al-Hujjah: "Zich bezighouden met het inhalen van gemiste gebeden is belangrijker dan het verrichten van vrijwillige gebeden. Echter, de vastgestelde sunnah-gebeden zoals de sunnah van de vijf gebeden, Duha (ochtendgebed) en Tasbih-gebeden vallen hier niet onder." (Hindiyya I/125)

Dit ijtihad wordt met verschillende formuleringen herhaald in latere Hanafi-bronnen en is samengevat door Ö. Nasuhi Bilmen:

"Het inhalen van gemiste gebeden is belangrijker en noodzakelijker dan vrijwillige gebeden. Echter, de sunnah-gebeden van de verplichte gebeden, of ze nu bevestigd (mu'akkadah) of niet-bevestigd (ghayr mu'akkadah) zijn, vormen een uitzondering. Het is niet gepast om deze sunnah-gebeden over te slaan en in plaats daarvan de qada te bidden. Integendeel, het is beter om ze als sunnah te bidden. Dit geldt ook voor vrijwillige gebeden zoals Duha en Tasbih, waarvoor er overleveringen zijn (ahadith). Want deze sunnah-gebeden completeren de verplichte gebeden en kunnen niet worden ingehaald zoals qada-gebeden. Aangezien qada-gebeden geen vaste tijden hebben, kunnen ze op elk moment worden ingehaald." (Bilmen, Ilmihal 166 (md. 299))

Kortom, iedereen is het erover eens dat het inhalen van gemiste gebeden prioriteit heeft. De meningsverschillen gaan over of het verrichten van sunnah-gebeden deze prioriteit belemmert. De Hanafis zeggen dat het bidden van sunnah-gebeden deze verplichting niet in de weg staat.

Dit is de essentie van de kwestie. Daarom is het niet juist om iemand te dwingen het standpunt van een andere madhhab te volgen of om te zeggen dat zelfs Hanafis zich niet aan hun eigen madhhab kunnen houden. Als mensen die tegen ijtihad zijn, toch zelf zulke uitspraken doen, is dat nog vreemder. Kortom, deze kwestie is niet door nas (Koran of Hadith) bepaald, maar door ijtihad, en iedereen volgt de madhhab die hij aanhangt. De Hanafi-fatwa over deze kwestie is zoals hierboven uiteengezet. Echter, iemand zou ook kunnen beweren:

Aangezien sommige Hanafi-geleerden zoals Ibn Nujaym de voorkeur geven aan de Shafi'i-mening, kan iemand met een grote hoeveelheid gemiste gebeden, zoals iemand die na zijn 45e begint met bidden, ervoor kiezen om in plaats van sunnah-gebeden de qada van zijn gemiste fard-gebeden te verrichten. Maar het zou niet correct zijn om deze mening te generaliseren en als officiële fatwa te beschouwen.

Vond je deze inhoud nuttig?