Orgaandonatie in de Islam

Orgaandonatie en orgaantransplantatie is in de 19e eeuw begonnen en heeft in de afgelopen eeuw zijn piek bereikt. Het begon eerst met transplantatie van huid, spier en aderen. Later werden hart, lever, nier en merg aan de behandeling toegevoegd. Er zijn veel positieve resultaten gehaald van deze wijze van behandeling. Zo zijn er veel doodzieke patiënten geholpen.

Vanuit het islamitische perspectief moeten we deze wijze van behandeling aan de hand van twee punten beoordelen. Allereerst moeten we kijken naar het standpunt van het geloof en het hiernamaals. Als tweede moeten we kijken naar de basisprincipes van het islamitische jurisprudentie en het doel ervan.

1. Oogpunt van het geloof en het hiernamaals

De evaluatie van orgaantransplantatie vanuit het oogpunt van geloof en hiernamaals gaat voornamelijk over de lichamelijke wederopstanding, de verantwoordelijkheid van de organen, hun getuigenis tijdens de wederopstanding en de principes van religieuze verantwoordelijkheid in het algemeen.

De geleerden van Ehlus-sunnet wel-djemaat en ilmul-kelam zijn het er in meerderheid over eens dat de wederopstanding lichamelijk zal plaatsvinden, de ziel en het lichaam van de mens tot leven zal komen, verantwoording zal moeten afleggen en uiteindelijk beloond of bestraft worden voor zijn daden.^[1]

Gezien de verzen en het standpunt van de geleerden is het niet vreemd om te twijfelen over dit onderwerp. De organen zijn mens identiek en specifiek. De hele scenario en beoordeling in het hiernamaals zal plaatsvinden aan de hand van organen waar men zonde of goede daden mee pleegt. De Kuran geeft duidelijk aan dat de wederopstanding met alle ledematen en organen zal plaatsvinden.^[2] Hieruit kunnen we concluderen dat de wederopstanding van de mens met organen zal plaatvinden zoals de eerste creatie.

Zonde plegen met het toevertrouwde orgaan

Indien de nieuwe eigenaar zonde pleegt met het toevertrouwde orgaan, zal de nieuwe eigenaar verantwoordelijk gesteld worden voor deze daad. Het is namelijk zo dat de wil van de mens de beslissing neemt en die wordt dan ook verantwoordelijk gesteld.

Getuigenis van de organen tijdens Dag des Oordeels

Voor wat betreft de getuigenis van de organen op de Dag des Oordeels, kan vanuit de verzen en ehadis geïnterpreteerd worden dat organen zullen spreken. Evenals in de zin dat er geen excuus en geen leugens zullen zijn in de aanwezigheid van Allah.^[3] Orgaantransplantatie zal dit niet weerspreken. Alle kennis behoort namelijk toe tot Allah.

Vanuit het principe van religieuze verantwoordelijkheid en onderscheid van moslim en niet-moslim

Wat betreft de principes van religieuze verantwoordelijkheid in het algemeen moet allereerst worden opgemerkt dat er geen persoonlijkheidsoverdracht plaatsvindt door orgaantransplantatie, omdat de spirituele kenmerken zoals emotie, gedachte, geest en overtuiging niet afhankelijk zijn van de biologische structuur van de organen.

Aan de andere kant moet we letten op dat de Islam elk persoon als een mens beschouwt en iedereen gelijke rechten geeft, ongeacht hun geslacht, nationaliteit, kleur, religie en positie. In dit geval zou het niet juist zijn te beweren dat de donor mogelijk verantwoordelijk is voor de persoonlijke situatie van de aannemende partij. Ook al is degene een grote zondaar of zelfs een ongelovige. De Islam hecht belang aan medische behandeling, geeft gelijke rechten aan elk te behandelen persoon en geeft leven aan een mens in de strijd om leven te geven aan de hele mensheid.^[4] Het zou dan ook niet correct zijn om onderscheid te maken tussen moslim en niet-moslim, religieus en vroomheid in termen van orgaantransplantatie. Bovendien is het Allah Die de waarheid leidt en waardeert. De eigen vrije wil van eenieder is essentieel in verantwoordelijkheid. Om deze reden is de evaluatie van het afstaan van organen aan een moslim of niet-religieus persoon om hem te helpen zondigen of zijn leven te verlengen, onverenigbaar met de algemene principes van de Islam in deze kwestie.

2. Het principe van islamitische jurisprudentie over orgaantransplantatie

Wat betreft de wet van orgaantransplantatie in termen van de islamitische jurisprudentie, of deze toelaatbaar is. Het is duidelijk dat er geen duidelijke verklaring is over dit probleem zowel in klassieke fikh-boeken als in de ehadis en de Kuran, omdat het voornamelijk in dit tijdperk tevoorschijn komt. Hoewel de Kuran en de sunnet gedetailleerde bepalingen bevatten over enkele kwesties die het noodzakelijk achten, is het niet voldoende om elke juridische gebeurtenis uit te werken, maar wel om enkele principes en maatregelen vast te stellen die van toepassing zijn op de problemen die zich in alle perioden en periodes kunnen voordoen. Dit is het natuurlijke gevolg van het feit dat de Kuran en de sunnet een bron en maatstaf zijn voor moslims tot de Dag des Oordeels. Klassieke fikh-boeken losten ook de problemen van hun tijd op in het licht van de Kuran en de sunnet, begeleidden moslims in hun dagelijks leven en hielpen hen. Het is tegenwoordig mogelijk om het oordeel over orgaantransplantatie te vatten door gehoor te geven aan de islamitische geleerden en soortgelijke onderwerpen.

Dharurat maakt datgene wat haram is halal

In de Kuran^[5] en in de ehadis^[6] is er gemeld dat in het geval van honger en noodzaak die het menselijk leven bedreigen, verboden handelingen toelaatbaar worden en er geen sprake is van zonde. Hoewel de Islam de doden respecteert, waardeert hij de mensen en het leven meer en beschouwt het de bescherming van het leven als één van de vijf belangrijkste doelen van de religie.

Islamitische geleerden zeggen dat iedereen die in levensbedreigende honger verkeren, zelfs van een overleden persoon menselijk vlees kan eten, datgene wat haram en necis is gebruikt kan worden voor behandeling, met menselijke delen genezen kan worden zoals botten, tanden en bloed, en de buik van de overleden moeder geopend kan worden om de nakomelingen te redden. Deze toestemmingen van islamitische geleerden werpen vandaag licht op de orgaantransplantatie. Er zijn echter enkele wetenschappers die de in dergelijke gevallen genoemde oplossingen niet overnemen.

Deze situatie is een gedrag dat past bij de algemene regel "Dharurat maakt datgene wat nadelig (verwerpelijk) is halal" en "De zware schade wordt behandeld met de lichtere" in de fikh. Bovendien is het toepasselijker om van mening te zijn dat "het kiezen van het mindere van twee kwaden" noodzakelijk is. Dit, omdat het hier gaat om het redden van een leven.

Orgaantransplantatie van een kadaver

Hedendaagse islamitische geleerden en organisaties hebben om verschillende redenen de verwijdering van organen van een dode (kadaver) en transplantatie bij deze patiënten goedgekeurd. Uitgaande hiervan heeft de Hoge Raad voor Religieuze Zaken van het Voorzitterschap van Religieuze Zaken (Diyanet, Turkije), gedateerd uit 03-03-1980 met besluit nr. 396/13 uitgesproken dat orgaantransplantatie van een dode naar een levende is toegestaan als deze aan bepaalde voorwaarden voldoen. Dit geldt ook voor de besluiten van de Fatwa-raad die op 24 december 1979 bij het Koeweitse Evkaf en Religieuze Zaken, aangesloten en genummerd met 132/79, gedateerd uit 14-09-1981 en genummerd 87/81, voor de Wereld Islamitische Unie die actief is in Saoedi-Arabië. In dit opzicht zijn de beslissingen van de Fiqh Academie aangesloten bij de Islamitische Fiqh Academie verbonden aan de Organisatie van de Islamitische Conferentie ook in deze richting, en de orgaantransplantatie van een dode is in dit besluit (onder voorwaarde) toegestaan. De meeste hedendaagse islamitische geleerden geven toestemming vanuit dit standpunt.

De bovengenoemde besturen en personen stellen dat de volgende voorwaarden aanwezig moeten zijn om orgaantransplantatie van een dode naar levende mogelijk te maken:

1. De noodzaak van orgaantransplantatie,
2. Er is een sterke overtuiging bij de experts dat de patiënt zal herstellen met deze behandeling,
3. Goedkeuring van hem-/haarzelf of zijn/haar erfgenamen na zijn/haar overlijden is verkregen,
4. Afronding van de medische en wettelijke dood,
5. Het lichaam is niet als vergoeding of uitkering betaald (dus de orgaan is niet verkocht)
6. De ontvanger is daartoe ook bereid.

Transfer van levende naar levende

Wat betreft het verstrekken van orgaantransplantatie van levende naar levende; sommige hedendaagse islamitische geleerden en organisaties geven onder bepaalde voorwaarden ook toestemming voor, o.a. De Koeweitse Fatwa Raad van het Koeweitse Ministerie van Religieuze Zaken en Religieuze Zaken, gedateerd 24-12-1979 en genummerd 132/79, de achtste termijn vergadering van de Fiqh Academie aangesloten bij de Islamitische Wereldunie in Saoedi-Arabië gehouden in Mekka op januari 1985. Wat betreft de beslissingen die zijn genomen door de Islamic Fiqh Academy aangesloten bij de Organization of the Islamic Conference, werd de beslissing van levende tot levende orgaantransplantatie beslist onder bepaalde voorwaarden, gedateerd op 11-02-1988 en genummerd 4/1, gedateerd 20-03-1990 en genummerd 6/58. De voorwaarden die worden gesteld, zijn:

1. Noodzaak inzien,
2. Het vinden van de toestemming van de donor,
3. Het verwijderen van het orgaan mag geen schade toebrengen aan het leven en de gezondheid van de donor en deze situatie moet worden gedocumenteerd met een medisch rapport,
4. De deskundigen zijn het er sterk over eens dat de operatie en behandeling succesvol zullen zijn,
5. Er zijn voldoende medische en technische voorwaarden beschikbaar,
6. Orgaandonator stemt niet in met een betaling voor het orgaan.

Het hierboven aangehaalde bewijsmateriaal, in het bijzonder als religieuze basis voor deze toestemming, zijn de verzen 2 en 32 van soera Maide en de ehadis die bevelen en adviseren voor hulp en solidariteit jegens anderen. Het aantal hedendaagse islamitische wetenschappers dat tegen orgaantransplantatie van levende naar levende is, is meer dan het aantal geleerden dat tegen orgaantransplantatie is van een dode naar levende. De eigenaren van deze opvatting geven als reden dat mensen niet de oorspronkelijke eigenaar zijn van hun organen en dus niet het recht hebben om dit te gebruiken zoals ze dat willen, dat de mens respectabel en onaantastbaar is, dat orgaantransplantatie de schepping verandert (oorspronkelijke creatie) en dat het in staat is schade met schade te herstellen, aangezien het een gelijkwaardig gevaar voor beide partijen vormt.

Het is echter duidelijk dat niet alle organen en weefsels die van de levende zijn afgenomen hetzelfde resultaat hebben en niet even levensbedreigende, verminderde gezondheid of lelijkheid veroorzaken. Als het de donor niet in gevaar brengt, zijn gezondheid of uiterlijk niet bederft, op basis van medische gegevens er positief uitziet, en zolang het een behandelingsmethode is die orgaantransplantatie noodzakelijk maakt, zal het waarschijnlijk meer in overeenstemming zijn met de principes van de Islam.

Wat betreft de orgaandonatie; dit moet gebeuren onder toezicht en supervisie van een arts die in zijn vakgebied autoriteit heeft en een sterk geloof heeft. De arts moet inderdaad een gelovige zijn. Want orgaantransplantatie is een manier van speling met de creatie van Allah, ongeacht dat er levens ermee worden gered. Daarom moet de arts ervan bewust zijn dat het een gevaarlijke operatie en behandeling zal wezen. De arts moet dan buiten alles om takwa hebben. Wanneer we dus een deskundig opinie nemen van een arts over een orgaantransplantatie en donatie, moeten we naast de medische onderzoek ook kijken naar de houding en het gedrag van de arts over dit onderwerp. Vervolgens moeten de volgende verzen in overweging genomen moeten worden:

Men mag niet vergeten dat de donatie de donor niet mag schaden. Deze voorwaarden zijn ook geldig voor bloeddonatie.

Conclusie

Hieronder vind je de gedachten van de geleerden die orgaantransplantatie onder dharurat toestaan:

1. Ze zeggen dat het is toegestaan op basis van het principe van soera al-Maide vers 32.
2. De Islam is een religie van gemak.
3. Als bloedtransfusies vandaag zijn toegestaan, is ook orgaantransplantatie toegestaan, indien er met respect jegens menselijke waardigheid wordt behandeld.
4. Als de persoon die zijn orgaan heeft geschonken niet kan overleven na het geven van het orgaan, is het absoluut verboden.
5. Het doneren van bloed en tanden van een levend persoon is onderworpen aan de toestemming van die persoon.
6. Vóór transplantatie moet bij de deskundigen een sterke overtuiging aanwezig zijn dat de patiënt met deze behandeling zal verbeteren.
7. Indien het over te planten orgaan afkomstig is van een overleden persoon, moet toestemming van de overleden persoon (voor zijn dood) of van zijn erfgenamen na zijn overlijden worden verkregen.
8. Anderzijds moet men er sterk van overtuigd zijn dat het verwijderen van het orgaan het leven en de gezondheid van de donor niet schaadt.
9. Orgaantransplantatie moet worden beschouwd als het laatste redmiddel, niet als een optie die onmiddellijk moet worden ingevoerd. Als je hiertoe verplicht bent, kan het beter zijn om met het orgaan van een persoon te leven dan te sterven. Nogmaals, dit moet worden beslist door de specialisten op het gebied van geneeskunde en psychologie.

Een ander belangrijk onderwerp is het volgende: orgaantransplantatie mag niet als laatste redmiddel worden beschouwd. Dit, omdat in een authentieke hadis van onze profeet (saw) wordt vermeld dat elke ziekte behandeld kan worden, behalve ouderdom en dood. Het idee dat orgaan- en weefseltransplantatie ook binnen de kaders van religieuze principes kan worden behandeld, moet altijd staande blijven. Want als alle onderzoeken alleen op de transplantatie zijn gericht, wordt de uitweg uit de transplantatie geblokkeerd en volgt er geen andere behandeling. Om deze reden moet de competente van de kwestie hun werk concentreren op andere gebieden, evenals het belang dat ze aan de transplantatie geven. Anders zullen meer uitgangsroutes uitblijven.

Laten we hierbij middels een veelvoorkomend probleem in deze kwestie verduidelijken:

Iedereen die voor de dood een orgaan zoals ogen en nieren doneert, zal ongetwijfeld beloond worden als deze organen na de dood aan een patiënt worden getransplanteerd. Hierdoor verbetert de gezondheidstoestand van deze persoon.

Kunnen de varkenshartklep en het varkenshart naar de mens worden getransporteerd? Is een dergelijke overdracht toegestaan?

Varkensvlees en varkensvleesproducten zijn religieus haram. Als er echter een onontkombaar situatie is, als deze verplichting een gezondheidsprobleem is dat het leven beïnvloedt en er is geen klep gemaakt van een andere stof, dan kan het gebruik van de varkenshartklep geen kwaad. Omdat het hart van het varken compatibel is met het menselijk hart, wordt hartkleptransplantatie uitgevoerd vanuit een varken. In noodzakelijke gevallen is haram toegestaan. In dit opzicht is het toegestaan om het varkenshart te gebruiken voor de behandeling van een patiënt met hartaandoeningen. Als het echter niet nodig is, is het niet toegestaan.

Kan de patiënt, die geen hoop heeft om te leven, van de beademing losgekoppeld en zijn organen verwijderd worden?

Volgens de Islam is het verboden om zelfmoord te plegen, evenals euthanasie. Degene die eist dat het leven wordt beëindigd van een persoon die geen hoop heeft op leven volgens medische gegevens of die heel veel pijn heeft, is ook verboden.
Er is echter gesteld dat als iemand die middels een ademhalingsapparaat leeft, om losgekoppeld te worden van het ademhalingsapparaat, er twee voorwaarden zijn. Deze voorwaarden zijn:

1. Het hart en de ademhaling zijn volledig gestopt en gespecialiseerde artsen concluderen dat het nu onmogelijk is om uit deze situatie terug te keren.
2. Alle hersenfuncties zijn volledig gestopt en deskundige artsen moeten hebben geoordeeld dat er geen terugkeer mogelijk is uit deze situatie en dat de hersenen beginnen af te sterven.

Als aan deze voorwaarden is voldaan, kan het apparaat waarop de patiënt is aangesloten, worden uitgeschakeld.