"Wat is roddel (gıybet), en in welke gevallen is roddel niet verboden (haram)?"

Vraagdetails:

• Is intentie belangrijk bij roddel (gıybet)?
• Tellen woorden als roddel als je ze uitspreekt zonder innerlijk iets slechts te denken over die persoon?
• Moet je aan de persoon over wie je geroddeld hebt alleen zeggen “vergeef me”, of moet je ook zeggen dat je over hem/haar hebt geroddeld?
• Wat is de boetedoening (kefâret) voor roddel?

Antwoord

Wat is roddel (gıybet), en wanneer is het niet haram?

Als de woorden die we uitspreken een ander zouden kwetsen, dan moeten we die woorden niet zeggen – ongeacht onze intentie.
Want als het die persoon niet bevalt, is het roddel.

Gıybet betekent: iets over iemand zeggen wat diegene niet leuk zou vinden als hij/zij het zou horen, of: iets over een medemoslim zeggen wat jij zelf niet graag over jezelf zou horen. In het dagelijks leven wordt het ook wel “roddelen” of “kwaadspreken” genoemd.

Roddel kan betrekking hebben op een persoon of op dingen die aan hem verbonden zijn – zoals zijn lichaam, afkomst, karakter, werk, religie, wereldse zaken, kleding, woning of vervoermiddel.
Bijvoorbeeld: praten over iemand die scheel is, kaal wordt, lang of kort is, een donkere of lichte huidskleur heeft – en dat op een spottende manier benoemen – kwetst die persoon.

Verbod in Koran en soennaDatgene wat profeet Muhammed (saw) zei en deed tijdens zijn leven.

De Koran en de Profeet (saw) hebben roddel verboden:

“Laat geen van jullie over een ander roddelen. Zou iemand van jullie het fijn vinden om het vlees van zijn overleden broer te eten? Jullie walgden er al van.” (Soera al-Hoedjoerât, 49:12)

“Roddel is: je broeder noemen op een manier die hij niet leuk zou vinden.” (Tirmizi, Bîrr 23; Dârimî, Rikaq 6; Mâlik, Muwatta; Ahmed ibn Hanbel, II/384, 386)

Roddel beperkt zich niet alleen tot woorden

Roddel is verboden wanneer het met de tong gebeurt, maar ook gezichtsuitdrukkingen, gebaren, schrift of tekenen die een roddel impliceren vallen hieronder.
Voorbeelden:

• Met je hand iemand aanduiden als ‘klein’ of ‘dik’.
• Over iemands gebreken schrijven.
• Iemand nadoen op een spottende manier.

Ook instemmen met roddel is roddel

Iemand die roddel aanhoort en stil blijft, deelt in de zonde. Als je niet met je tong kunt tegenhouden, dan moet je het tenminste in je hart afkeuren. (Imam Ghazâlî, Zübdetü’l-İhyâ, blz. 362-363)

Uitspraken van de Profeet (vrede zij met hem):

• “Als iemand een gelovige beledigd ziet worden en hem niet helpt terwijl hij dat wel kan, dan zal Allah hem op de Dag des Oordeels openlijk vernederen.” (Câmiu’s-Saghîr, hadithDe islamitische overlevering betreffende de handelingen en de uitspraken van profeet Muhammed (saw). nr. 8489)
• “Wie zijn broeder verdedigt tegen roddel, Allah zal zijn fouten op de Dag des Oordeels verbergen.” (Ibn Ebî’d-Dünyâ)
• “O jullie die met de tong geloven maar niet met het hart: roddel niet over moslims en speur hun fouten niet op. Want wie dat doet, Allah zal zijn fouten onthullen – zelfs al zit hij in zijn eigen huis.” (Abû Dâwûd, Edeb 40; Tirmizî, Bîrr 84)

De islamitische broederschap

De Koran zegt:

“De gelovigen zijn broeders. Maak daarom vrede tussen je broeders. En vrees Allah, opdat jullie barmhartigheid ontvangen.” (Soera al-Hoedjoerât, 49:10)

De woorden van de Profeet (saw) bevestigen dit:

“Een gelovige is de spiegel van een gelovige. Twee gelovigen zijn als twee handen: de ene reinigt de andere.”

Roddel heeft geen plaats in zo’n samenleving.

Hoe vraag je vergeving na roddel?

Omdat roddel een recht van een ander schendt, moet je vergeving vragen aan degene over wie je geroddeld hebt. Indien mogelijk, moet je ook toegeven dat je over hem of haar geroddeld hebt.

Daarnaast wordt aangeraden om te bidden:

“O Allah, vergeef ons en ook degene over wie wij geroddeld hebben.” (Nursî, Mektubat, 22e Brief)

Oorzaken van roddel

1. Wraakgevoelens of woede.
2. Je vrienden pleasen of nadoen.
3. Jezelf beter willen voelen dan anderen.
4. Jaloezie.
5. Willen lachen of anderen aan het lachen maken ten koste van iemand.
6. Iemand belachelijk maken of kleineren. (Bron: Ghazâlî, Ihyâʾ Ulûmiddîn VI, 522 e.v.)

Hoe vermijd je roddel?

De belangrijkste stap: je richten op je eigen fouten in plaats van die van anderen.

In deze gevallen is roddel toegestaan:

Islamitische geleerden hebben uitzonderingen beschreven waarin het toegestaan of zelfs verplicht is om fouten te benoemen:

1. Een onrechtvaardige dader beschuldigen bij iemand die het onrecht kan stoppen.
2. Een zondige gewoonte benoemen tegenover iemand die diegene mogelijk kan corrigeren.
3. Een gedraging bespreken met een geleerde of muftiEen hoge wetsgeleerde in de islamitische wetgeving. om te vragen of het religieus juist is.
4. Iemands slechte daden melden ter bescherming van de gemeenschap (zoals bij valse hadithvertellers of onbetrouwbare getuigen).
5. Bij advies over huwelijk, partnerschap, werkrelatie of vertrouwen – mag je eerlijk zijn over iemands tekortkomingen.
6. Wanneer iemand een publieke functie heeft maar die niet correct uitvoert – dan mag dat gemeld worden.
7. Als iemand zijn zonden openlijk doet (bijv. openbaar drinken of vloeken), dan mag daarover gepraat worden.
8. Als iemands bijnaam beschrijvend is (bijv. 'de manke Osman'), mag je die gebruiken ter identificatie.

Voor al deze uitzonderingen bestaan Koran- en hadithbronnen.